تب دنگی، یک بیماری ویروسی است که توسط پشه آئدس، ناقل ویروس، به انسان منتقل می‌شود. این بیماری به دلیل درد شدید مفاصل و عضلات، به تب استخوان شکن نیز معروف است. این بیماری در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان، به ویژه در مناطق شهری شایع است.
علل و عوامل خطر تب دنگی
ویروس دنگی: عامل اصلی ایجاد بیماری تب دنگی، عفونت با یکی از چهار نوع ویروس دنگی است. این ویروس‌ها باعث التهاب رگ‌های خونی کوچک و نشت پلاسما می‌شوند که منجر به علائم مشخصه این بیماری مانند تب بالا، درد مفاصل و خستگی شدید می‌شود. عفونت با یک نوع ویروس دنگی، ایمنی در برابر انواع دیگر را ایجاد نمی‌کند و امکان ابتلا به بیماری مجدد با انواع دیگر ویروس وجود دارد.
پشه آئدس: ناقل اصلی ویروس دنگی، پشه آئدس است. این پشه کوچک و سیاه رنگ، معمولاً در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری زندگی می‌کند و در طول روز فعال است. پشه آئدس در آب راکد مانند ظروف آب، لاستیک‌های قدیمی و گلدان‌ها تخم‌گذاری می‌کند و لاروهای آن در این آب رشد می‌کنند. پس از تبدیل شدن به پشه بالغ، این حشره با نیش زدن افراد آلوده به ویروس دنگی، آن را دریافت کرده و سپس با نیش زدن افراد سالم، ویروس را به آن‌ها منتقل می‌کند.
سفر به مناطق گرمسیری: سفر به مناطقی که پشه آئدس در آن‌ها وجود دارد، یکی از مهم‌ترین عوامل خطر ابتلا به تب دنگی است. این مناطق معمولاً در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان واقع شده‌اند و شامل بسیاری از کشورهای آسیایی، آمریکای لاتین، آفریقا و اقیانوسیه می‌شوند. افرادی که به این مناطق سفر می‌کنند، به خصوص اگر در مناطق روستایی یا حومه شهرها اقامت کنند، بیشتر در معرض خطر گزش پشه آئدس و ابتلا به تب دنگی هستند.
زندگی در مناطق آلوده: زندگی در مناطقی که پشه آئدس به وفور یافت می‌شود، خطر ابتلا به تب دنگی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. این مناطق معمولاً دارای آب و هوای گرم و مرطوب بوده و شرایط برای رشد و تکثیر پشه آئدس بسیار مناسب است. شهرهایی که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری واقع شده‌اند و بهداشت عمومی در آن‌ها به خوبی رعایت نمی‌شود، بیشتر در معرض شیوع تب دنگی هستند.
علائم تب دنگی
علائم تب دنگی معمولاً ۴ تا ۷ روز پس از گزش پشه آلوده ظاهر می‌شوند و شامل موارد زیر است:
تب بالا و ناگهانی: یکی از بارزترین علائم تب دنگی، تب بالایی است که به طور ناگهانی شروع می‌شود. این تب معمولاً بسیار شدید بوده و می‌تواند تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد نیز برسد. تب بالا اغلب اولین نشانه‌ای است که افراد مبتلا به تب دنگی تجربه می‌کنند و می‌تواند تا چند روز ادامه داشته باشد.
سردرد شدید: سردرد شدید، به خصوص در ناحیه پشت چشم‌ها، از دیگر علائم شایع تب دنگی است. این سردرد معمولاً بسیار آزاردهنده بوده و با سایر علائم بیماری همراه است. سردرد شدید در تب دنگی می‌تواند به دلیل التهاب رگ‌های خونی و افزایش فشار داخل جمجمه باشد.
پیشنهاد ما : خطرات نهفته در داروهای تاریخ‌گذشته
درد شدید عضلانی و مفصلی: درد شدید در عضلات و مفاصل از علائم مشخصه تب دنگی است. این درد به قدری شدید است که فرد مبتلا به سختی می‌تواند حرکت کند و فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهد. درد مفاصل و عضلات معمولاً در مچ پا، زانو، مچ دست و پشت کمر احساس می‌شود.
خستگی شدید: احساس خستگی و بی‌حالی شدید از دیگر علائم تب دنگی است. این خستگی معمولاً با تب بالا و دردهای عضلانی و مفصلی همراه است و می‌تواند فعالیت‌های روزمره فرد را به شدت مختل کند.
ناآرامی: برخی از افراد مبتلا به تب دنگی احساس ناآرامی و بی‌قراری می‌کنند. این احساس ناآرامی می‌تواند به دلیل تب بالا، درد و بی‌خوابی باشد.
کاهش اشتها: کاهش اشتها و بی‌میلی به غذا خوردن از دیگر علائم شایع تب دنگی است. این کاهش اشتها معمولاً به دلیل تب بالا، درد و احساس ناخوشی عمومی ایجاد می‌شود.
تهوع و استفراغ: تهوع و استفراغ از دیگر علائم رایج تب دنگی است. این علائم معمولاً در اثر التهاب دستگاه گوارش و کاهش مایعات بدن ایجاد می‌شوند.
کهیر: کهیر یا بثورات پوستی نیز ممکن است در برخی از افراد مبتلا به تب دنگی ظاهر شود. این بثورات معمولاً به صورت لکه‌های قرمز و برجسته روی پوست ظاهر می‌شوند و ممکن است خارش‌دار باشند.
عوارض تب دنگی
در برخی موارد، تب دنگی می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند، از جمله:
تب دنگی شدید: در برخی موارد، تب دنگی می‌تواند به شکل شدیدتری بروز کند که به آن تب دنگی شدید یا تب خونریزی‌دهنده دنگی گفته می‌شود. در این حالت، ویروس دنگی باعث ایجاد تغییراتی در دیواره رگ‌های خونی می‌شود و باعث نشت پلاسما (بخش مایع خون) به بافت‌های اطراف می‌شود. این امر منجر به کاهش حجم خون، افت فشار خون و در نهایت شوک می‌شود. همچنین، این بیماری می‌تواند باعث خونریزی‌های داخلی در اندام‌های مختلف بدن مانند کبد، کلیه و دستگاه گوارش شود.
سندرم شوک دنگی: این سندرم شدیدترین شکل تب دنگی است و با کاهش شدید فشار خون، نارسایی اندام‌ها و خونریزی‌های گسترده همراه است. در این حالت، بدن به دلیل از دست دادن حجم خون به اندازه کافی خون برای رساندن اکسیژن و مواد مغذی به اندام‌ها ندارد. این امر می‌تواند منجر به نارسایی اندام‌هایی مانند قلب، کلیه و کبد شود و در صورت عدم درمان به موقع، حتی می‌تواند کشنده باشد. علائم سندرم شوک دنگی شامل کاهش شدید فشار خون، ضربان قلب سریع، تنفس سریع، بی‌حالی شدید، پوست سرد و مرطوب و خونریزی از بینی، لثه یا سایر قسمت‌های بدن است.
تشخیص
تشخیص تب دنگی بر اساس علائم بالینی و آزمایش‌های خون انجام می‌شود. آزمایش خون می‌تواند وجود ویروس دنگی را در خون تایید کند.
درمان
در حال حاضر، درمان خاصی برای تب دنگی وجود ندارد و درمان بیشتر بر روی تسکین علائم تمرکز دارد.
درمان دارویی: متاسفانه تاکنون درمانی خاص و قطعی برای ویروس دنگی کشف نشده است. درمان‌های موجود عمدتاً بر تسکین علائم و پیشگیری از عوارض جدی متمرکز هستند.
استراحت کافی: استراحت کامل یکی از مهم‌ترین بخش‌های درمان تب دنگی است. بدن برای مبارزه با عفونت نیاز به انرژی دارد و استراحت به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا با ویروس مبارزه کند.
هیدراتاسیون: حفظ تعادل آب بدن از اهمیت بالایی برخوردار است. تب بالا و اسهال و استفراغ ناشی از بیماری می‌توانند منجر به کم آبی بدن شوند. بنابراین، نوشیدن مایعات فراوان مانند آب، آبمیوه طبیعی و سوپ‌های سبک برای جلوگیری از کم آبی ضروری است.
داروهای مسکن: برای کاهش تب، درد مفاصل و عضلات می‌توان از داروهای مسکن مانند استامینوفن استفاده کرد. این داروها به کاهش ناراحتی بیمار کمک می‌کنند. با این حال، استفاده از برخی داروهای مسکن مانند آسپرین و ایبوپروفن در بیماران مبتلا به تب دنگی توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهند.
پیشگیری
بهترین راه برای پیشگیری از تب دنگی، جلوگیری از گزش پشه است. برای این منظور می‌توانید موارد زیر را انجام دهید:
استفاده از پشه بند: یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری از گزش پشه و در نتیجه ابتلا به تب دنگی، استفاده از پشه بند است. پشه بند یک مانع فیزیکی بین شما و پشه‌ها ایجاد می‌کند و از نیش زدن آن‌ها به شما جلوگیری می‌کند. هنگام خواب، به خصوص در مناطقی که شیوع تب دنگی بالاست، استفاده از پشه بند بسیار توصیه می‌شود.
پوشیدن لباس آستین بلند و شلوار بلند: پوشیدن لباس‌های آستین بلند و شلوار بلند، به ویژه در ساعات فعالیت پشه‌ها که معمولاً در صبح زود و غروب آفتاب است، می‌تواند بخش زیادی از بدن شما را از گزش پشه محافظت کند. این لباس‌ها مانع از دسترسی پشه‌ها به پوست شما می‌شوند و خطر نیش زدگی را کاهش می‌دهند.
استفاده از حشره‌کش: استفاده از حشره‌کش‌های مناسب برای دفع پشه‌ها، یکی دیگر از روش‌های موثر برای پیشگیری از تب دنگی است. حشره‌کش‌ها می‌توانند به صورت اسپری، لوسیون یا پماد استفاده شوند. هنگام انتخاب حشره‌کش، بهتر است از محصولاتی استفاده کنید که برای دفع پشه آئدس موثر باشند و دارای مجوزهای بهداشتی باشند.
از بین بردن آب راکد: پشه آئدس برای تخم‌گذاری به آب راکد نیاز دارد. بنابراین، از بین بردن آب راکد در اطراف خانه یکی از مهم‌ترین اقدامات برای کنترل جمعیت پشه‌ها و جلوگیری از شیوع تب دنگی است. آب راکد می‌تواند در ظروف، گلدان‌ها، لاستیک‌های قدیمی، و هر ظرف دیگری که آب در آن جمع می‌شود، وجود داشته باشد. برای از بین بردن آب راکد، این ظروف را به طور مرتب خالی کنید یا آن‌ها را به صورت وارونه قرار دهید.
نتیجه‌گیری
تب دنگی یک بیماری ویروسی جدی است که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری شایع است. با رعایت نکات بهداشتی و پیشگیرانه، می‌توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد. در صورت مشاهده علائم تب دنگی، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
